Yener KARADENİZ
İki yıl evvel gerçekleştirilen askeri harekat ile Türkiye’nin denetimine geçen Suriye’nin Afrin kentinden Dahili Sürece Rejimi (DİR) kapsamında getirilen ve ihraç edilmesi gereken 38 bin tonluk zeytinyağı, dalda tartışma yarattı. İhraç kaydıyla ithal edilen zeytinyağının iç piyasada satıldığı argüman ediliyor.
Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Kurulu (UZZK) temsilcileri, bu yıl şikayetlerin çok daha fazla arttığını belirtirken, ihracatçı şirketler ve zeytinyağı ithal eden şirket temsilcileri ise bunun mümkün olmadığını sav ediyorlar. UZZK Lideri Ümmühan Tibet, husus ile ilgili ihbarların bu yıl kıymetli oranda arttığını söyledi. Sürecin sıkı takipçisi olduklarını belirten Tibet, “Suriye’den gelen yağlar konusunda Tarım Kredi Kooperatifleri yetkili. Gelen yağların 3 ay içinde ihraç edilmesi koşulu bulunuyor. Aksi halde yüzde 32’lik gümrük vergisi ödemek zorunda. Bu yağın 3 ay gümrüksüz kullanılması bile haksız rekabete yol açar. Bu hususta sıkı bir denetim yapılmalı ve ihraç ispatı kuralı getirilmeli” dedi. UZZK İcra Yöneticisi ve Milletlerarası Zeytin Kurulu (COI) Danışmanlar Heyeti Üyesi olan Dr. Mustafa Tan da, Suriye zeytinyağının iç piyasaya karışmasının Türkiye’ye büyük ziyan verdiğini söyledi. Tan, “İhraç edilmesi gereken bu yağlar, iç piyasaya ucuza veriliyor ve haliyle bu durum fiyatları etkiliyor. Bölgeden sofralık zeytinin geldiğine yönelik tezler bile var. Bu durum zeytin iktisadını büsbütün baltalar, üretim düşer” dedi.
CHP’den soru önergesi
Bu ortada, CHP Hatay Milletvekili Suzan Şahin de geçtiğimiz haftalarda hususla ilgili Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’ye soru önergesi vererek kelam konusu tezleri lisana getirdi. Bu yıl olumsuz hava kaideleri nedeni ile hasadı geciken zeytin ve zeytinyağında rekolteye ait çalışmalarda son etaba gelindiği ve önümüzdeki günlerde bakanlık tarafından açıklanacağı belirtiliyor. Raporun 2019/2020 devri sonuçlarına nazaran Türkiye genelinde 153 milyon civarında meyve veren zeytin ağacı bulunuyor. Tekrar tıpkı çalışmaya nazaran üretim 1,5 milyon ton olarak gerçekleşirken bunun 414 bin tonu sofralık zeytine 1,1 milyon tonu da yağlığa ayrıldı. Bu kapsamda elde edilen zeytinyağı ölçüsü ise 224 bin 595 ton olarak gerçekleşti.
Pandemi nedeni ile süreyi 6 aya çıkaran var
Suriye’den ithal edilen zeytinyağı Tarım Kredi Kooperatifleri sorumluluğunda. Kurum iştiraklerinden Tarım Kredi Birlik şirketinde Dış Ticaret Uzmanı olarak vazife yapan Murat Hakikat, kelam konusu argümanların gerçeği yansıtmadığını söyledi. Şirketlerden beyanname istendiğini, 3 ay müddet koşulu konulduğunu, süreyi aşanlara ise yüzde 35’e yakın vergi cezası uygulanarak ilginin kesildiğini belirten Yanlışsız, son periyotta ihraç pazarında badire yaşayan şirketlerin müracaat yaparak 3 aylık süreyi 6 aya çıkardığını belirtti. Doğru’nun verdiği bilgilere nazaran, Suriye’den 2019-2020 döneminde 38 bin ton zeytinyağı ithal edildi. Bunun 28 bin tonu ihraç edilirken 10 bin tonunun ise mühleti devam ediyor.
